Priprema je istoričar Saša Mirić, u saradnji sa sveštenstvom zvorničko-tuzlanske eparhije, kako bi sačuvali od zaborava sjećanje na znamenite ljude, značajne za kulturno-istorijsko naslijeđe pravoslavnih Srba u Semberiji.

Među velikim zadužbinarima u Semberiji, između dva svjetska rata bio je i Ilija Rankić, uspješni industrijalac o kojem se malo zna, počinje priču istoričar Saša Mirić.

- On je prije 85 godina podigao hram na starom pravoslavnom groblju u Bijeljini, učestvovao je u podizanju spomenika Kralju Petru Prvom Karađorđeviću. Podigao je još jedan hram u Banjaluci, Sv Georgija na Petrićevcu, kojeg su ustaše porušile 1941. godine, a u tom hramu je bilo predviđeno da počiva pored svoje supruge Vukosave koja je bila rodom banjalučanka i tamo je sahranjena - podsjeća Mirić. 

O dobročinstvima Ilije Rankića pisao je svojevremeno list „Politika“. U tekstu od 20. novembra 1937. godine navodi da će tog dana episkop zvorničko-tuzlanski Nektarije osveštati crkvu, koju je umjesto kapele Rankić izgradio vlastitim sredstvima u spomen na svoje roditelje koji su i prenešeni i sahranjeni u kripti ovog hrama. Na zvonu crkve u Čađavici, izliveno je ime Ilije Rankića. Predanje kaže da je pomagao siromašne učenike i na druge načine činio dobro srpskom narodu.

Istoričar Saša Mirić kaže da su i drugi brojni Srbi ovog vremena ostavili značajan trag u našoj istoriji. 

 

- Milko Jovičić, prvi podnačelnik Bijeljine ispred srpskog naroda u 19. vijeku, poticao je iz bogate trgovačke porodice koja je i u političkom smislu predvodila srpski narod na ovim prostorima. Tu su i druge trgovačke porodice iz kojih potiču Pero Živanović, Hadži Pero Čolaković i veliki rodoljub i borac za slobodu srpskog naroda s kraja 19. i početkom 20. vijeka Stevo Nikolić. Stevo i njegova sestra, bijeljinska pjesnikinja Magdalena Maga, bili su unuci Pere Živanovića, a Maga je ostala upamćena kao inspiracija našeg velikog pjesnika Jovana Dučića – kaže Mirić za portal InfoBijeljina. 

On podsjeća da na starom srpskom pravoslavnom groblju Pučile počiva i prota Dimitrije Marković, možda i najznačajnija istorijska ličnost u Semberiji iz 19. vijeka. 

 

- Sa sveštenikom Petrom Opalićem podigao je bijeljinsku parohiju u 19. vijeku. 1858. godine je bio okovan u lance i odveden u Carigrad, a poslije izvjesnog vremena je pušten te je nastavio svoju borbu za politička i vjerska prava Srba pod turskom upravom - ističe Mirić.

O sudbini pravoslavnih Srba u Semberiji mnogo toga se nije znalo sve do 2008. godine kada je, prilikom rekonstrukcije hrama Svetog Đorđa, u zidu zvonika, pronađen spis prote Pavla Katanića, kojeg su 1941. godine, zajedno sa drugim viđenim Srbima, ustaše odvele u Jadovno i Jasenovac, gdje su i ubijeni. Sluteći zlo, Katanić je zazidao rukopis koji je poslije sedam decenija, bacio novo svjetlo na život pravoslavnih Srba u Semberiji.