Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1921. godine za objašnjenje fotoelektričnog učinka, a njegov rad promijenio je temelje moderne fizike.

Rani život i obrazovanje

Ajnštajn je rođen 14. marta 1879. u Ulmu, u Kraljevini Württemberg (Njemačko Carstvo), u jevrejskoj porodici srednje klase. Njegov otac Herman Ajnštajn bio je inženjer i preduzetnik, dok je majka Pauline Koch bila domaćica.

Porodicase 1880. preselila u Minhen, gdje je Ajnštajn pohađao katoličku osnovnu školu, a kasnije i Luitpold gimnaziju.

Pokazao je rano zanimanje za matematiku i fiziku, ali je 1894. napustio gimnaziju i preselio se u Švajcarsku.

Tamo je maturirao 1896. u Aarau prije nego što se upisao na Politehnički Univerzitet u Zirihu, gdje je diplomirao 1900. kao nastavnik matematike i fizike.

Rani rad i "Annus Mirabilis"

Nakon diplome, Ajnštajn je 1902. započeo rad u Švajcarskom patentnom uredu u Bernu, gdje je analizirao patente za elektromagnetske uređaje.

Taj posao pružio mu je stabilnost i vrijeme za razmišljanje o fizici.

Godina 1905., poznata kao njegova "Annus Mirabilis" (čudesna godina), donijela je četiri revolucionarna rada objavljena u časopisu Annalen der Physik. Ovi radovi uključivali su:

•         objašnjenje fotoelektričnog učinka (osnova za kvantnu teoriju svjetlosti)

•         teoriju Brownovog gibanja (potvrda atomske hipoteze)

•         specijalnu teoriju relativnosti (redefiniranje prostora i vremena)

•         ekvivalenciju mase i energije (E = mc², u zasebnom radu iste godine).

Ovi radovi donijeli su mu međunarodnu slavu i postavili temelje njegove karijere.

Opšta teorija relativnosti

Ajnštajn je 1915. dovršio opštu teoriju relativnosti koja je opisivala gravitaciju kao zakrivljenost prostor-vremena uzrokovanu masom i energijom.

Teorija je potvrđena 1919. tokom pomrčine Sunca kada su britanski astronomi, predvođeni Arthurom Eddingtonom, izmjerili zakrivljenje svjetlosti zvijezda u skladu s Ajnštajnovim predviđanjima. Ovaj događaj učinio ga je svjetski poznatim, a novinski naslovi proglasili su ga genijem.

Tokom tog perioda radio je na akademskim položajima u Cirihu, Pragu i Berlinu, gdje je od 1917. bio direktor Instituta Kaiser Wilhelm za fiziku. Međutim, porast nacizma u Njemačkoj prisilio ga je da 1933., kao Jevrej, emigrira u Sjedinjene Države.

Život u Americi i kasne godine u SAD

Ajnštajn je prihvatio položaj na Institutu za napredne studije u Princetonu, New Jerseyju, gdje je ostao do kraja života. Iako je podržavao mir i odbijao militarizam, 1939. potpisao je pismo predsjedniku Franklinu D. Ruzveltu upozoravajući na mogućnost njemačkog razvoja atomske bombe, što je posredno pridonijelo pokretanju Projekta Manhattan. Poslije je izrazio žaljenje zbog tog čina, zagovarajući nuklearno razoružanje.

Mozak mu je sačuvan za istraživanje

U kasnijim godinama fokusirao se na ujedinjenu teoriju polja, pokušavajući pomiriti relativnost i kvantnu mehaniku, ali bez uspjeha. Umro je 18. aprila 1955. u Prinstonu od aneurizme aorte, u dobi od 76 godina. Njegov mozak sačuvan je za istraživanje, a tijelo kremirano.

Privatni život

Ajnštajn se ženio dvaput: s Milevom Marić (1903. - 1919.), s kojom je imao troje djece (Lieserl, Hans Albert i Eduard), i s Elsom Löwenthal (1919. - 1936.), svojom rođakinjom. Sudbina njegove prve kćeri Lieserl ostaje nepoznata jer nema pouzdanih podataka o njenom životu nakon ranog djetinjstva.

Mileva Marić (19. Decembar 1875. - 4. avgust 1948.) bila je srpska fizičarka i matematičarka. Studirala je na Politehničkom univerzitetu u Cirihu, gdje je upoznala Ajnštajna i bila je jedna od rijetkih žena tog vremena s visokim obrazovanjem u nauci, iako nije dobila diplomu zbog neuspjeha na završnom ispitu.

Postoje rasprave o njnom mogućem doprinosu Ajnštajnovim ranim radovima, posebno specijalnoj relativnosti, ali nema konačnih dokaza koji bi to potvrdili.

Bio je poznat po svojoj šarmantnoj, ali ekscentričnoj osobnosti, često viđen s neurednom kosom i jednostavnom odjećom.

Njegovo nasljeđe je ogromno: teorija relativnosti i dalje je kamen temeljac fizike, dok su njegovi doprinosi kvantnoj teoriji uticali na razvoj tehnologija poput lasera i poluvodiča. Ajnštajn ostaje simbol naučne genijalnosti i humanizma, a njegovo ime sinonim je za intelektualnu izvrsnost, navodi Index.hr.