Ispitivajući tkiva i zube egipatskih mumija starih dvije hiljade godina, naučnici su pronašli DNK pet patogena, uključujući mikrobakterije lepre i virusa hepatitis B. Ranije je u stomaku ledene mumije Eci, čovjeka koji je umro prije više od pet hiljada godina, genetskom analizom otkrivena bakterija helikobakter pilori.

Kako se ispostavilo, mnoge zarazne bolesti su mnogo drevnije nego što se to mislilo.

ZUBOBOLJA 

Naučnici sa Univerziteta Eks-Marselj u Francuskoj, 1998. Godine na čelu sa Mišelom Drankurom, prvi put su izolovali DNK patogena kuge iz zuba ljudi koji su sahranjeni na četristo godina starom groblju. U zubnoj pulpi istraživači su otkrili dijelove genoma bakterije Jersinija pestis, potvrđujući tako da je krajem 14. vijeka Francusku pogodila epidemija ove zarazne bolesti. 

Posle smrti tijelo se raspada pod uticajem spoljne sredine, procesa sahranjivanja i mikroba u zemlji. Meka tkiva imaju tendenciju da tokom vremena potpuno nestanu, osim ako nije došlo do mumifikacije. Kosti su takođe uništene. Najjači dio su zubi koji ostaju očuvani do trista hiljada godina, a u njihovim šupljinama se nalazi zubna pulpa zajedno sa ostacima mikrobnih ćelija. 

Dobro očuvani zubi u vilici su dragocjen arheološki materijal. Naučnici rade sa potpunom zaštitom, poput forenzičara, kako ne bi uprljali uzorak savremenim mikroorganizmima, čuvaju ga u zatvorenim kontejnerima uz sve mjere predostrožnosti. 

Što je zubna šupljina veća, to je više arheološkog materijala. Iz pulpe se izdvajaju biomolekuli ili njihovi dijelovi: DNK i proteini takođe pokazuju patogen. 

Dvije decenije nakon otkrića francuskih genetičara, zubna pulpa je pomogla u identifikovanju deset patogenih bakterija i jednog virusa koji su zarazili druge ljude. Među njima su salmonela, lepra, tuberkuloza, stafilokoke. 

Izazivač kuge je najbolje proučavan. Najstariji je izolovan iz zubne pulpe dvoje ljudi koji su umrli prije 3800 godina, u bronzanom dobu, i sahranjeni su na teritoriji savremene Samarske oblasti. Kao rezultat toga, datum ulaska ove infekcije u ljudsku populaciju morao je biti odložen za hiljadu godina.

ROVOVSKA BAKTERIJA

U novom radu Drankur i kolege su pronašli DNK bakterije Bartonella quintana. Ovaj mikrob se prenosi preko ljudskih ušiju, izazvao je epidemiju rovovske groznice u Prvom svjetskom ratu koja je odnijela preko milion života. Ovog puta pulpa je uzeta iz 25 zuba iz 5 kostura starih dvije hiljade godina, koji su sahranjeni u rimskoj nekropoli grada Bezanson u Francuskoj. Imaju vrlo dobro očuvane krvne ćelije — eritrocite. Ovo je izuzetno rijetko. Uz pomoć fluorescentne hibridizacije na licu mjesta su napravili snimak eritrocita koji su inficirani bakterijom Bartonella quintana. 

A najstarija bakterija ove vrste izolovana je iz zubne pulpe ostataka sa jugoistoka Francuske. Njihova starost je četiri hiljade godina. Ispostavilo se da je rovovska groznica jedna od najstarijih infekcija zajedno sa tuberkulozom, koja je takođe prema DNK pronađena i kod Egipćanina koji je umro prije 5400 godina. 

KUGA I HEPATITIS

Johanes Krauze sa Univerziteta u Tibingenu (Njemačka), jedan od vodećih istraživača, genomiku drevnih patogena naziva novim pravcem. Upravo je on, upoređujući DNK izazivača kuge koja je izolovana iz ostataka različitih vijekova, ponovo stvorio evoluciju mikroba i razjasnio puteve migracije naših predaka. On je zajedno sa svojim kolegama 2011. godine dekodirao genom drevne kuge. Ova bolest je nestala iz Evrope, ali je i dalje ima u nekim regionima u svijetu, poput Mongolije.  

Međunarodni tim naučnika, uključujući Krauze, 2015. godine analizirao je mikrobiom Eci čovjeka — takozvane ledene mumije koja je stara 5300 godina i pronađena u italijanskim Alpima. Naučnici su uzeli uzorke tkiva iz gastrointestinalnog trakta, uradili nekoliko testova za identifikaciju dijelova genoma, mikroba, i izolovali DNK Helikobakter pilori — bakterije koja živi u stomaku 90 odsto ljudi. Kod svake desete osobe ona izaziva čir i rak želudca. Možda je i Eci imao takve probleme.

U nedavnom radu, naučnici iz Tibingena su sa kolegama iz Švajcarske i Poljske ispitivali su uzorke tkiva i zuba 119 egipatskih mumija koje se čuvaju u muzejima u Njemačkoj. Najstariji su stari više od dvije hiljade godina. Utvrđeno je da jedan od njih, nazvan Abusir1630, ima bakterije lepre. Prema antropološkim podacima, utvrđeno je da je riječ o muškarcu od 30-40 godina. Uz to, nije imao spoljne znake bolesti ili oštećenja kostiju. 

Još kod jednog pojedinca koji je umro prije dvije hiljade godina, pronađena je DNK virusa hepatitis B. Pored toga, kod mumije su identifikovali Proteus mirabilis (bakterija koja izazova infekciju urinarnog trakta), Enterococcus faecalis i Enterococcus faecium — ovi mikrobi žive u zdravim crijevima, ali mogu postati i uzrok bolesti.