Porijeklo slave seže u doba prije primanja hrišćanstva, kada su Srbi bili pagani i slavili svoje pretke i zaštitnike u liku bogova. S dolaskom hrišćanstva, ovaj duboko ukorijenjen običaj nije nestao već se preobrazio – umjesto paganskih božanstava, porodice su počele da poštuju hrišćanske svetitelje.

Predanje kaže da je upravo Sveti Sava mudro „prevodio“ narodne zaštitnike u hrišćanske: porodicama koje su slavile Peruna dodijelio bi Svetog Iliju, putnicima Svetog Nikolu, a onima koji su slavili božanstva zdravlja – svece Kozmu i Damjana ili Svetog Pantelejmona. Tako je slava postala spoj predačkog i hrišćanskog kulta, i vremenom se utemeljila kao trajni simbol.

Slava kao porodični putokaz

Krsna slava se najčešće prenosi sa oca na sina, bez promjene, vijekovima unazad. Zato je ona jedan od najpouzdanijih putokaza u porodičnom stablu, često jači i od prezimena, jer ukazuje na dublje korijene i zajednički identitet. Ipak, postojale su situacije kada se slava mijenjala. U vrijeme krvne osvete porodice bi, bježeći, mijenjale i prezime i slavu da bi sačuvale potomstvo. Ponekad bi se slava preuzimala od srodnika bez naslednika ili prilikom preseljenja na novo imanje.

A ako neko danas želi da obnovi slavu koju otac ili deda nisu slavili, obično se vraća na svetitelja koga su preci poštovali. Kada porijeklo nije poznato, izbor se vrši uz savjet sveštenika.

Veza između prošlosti i sadašnjosti

Iako u sebi nosi tragove paganskog naslijeđa, slava je prije svega hrišćanski obred – hljeb i vino kao simbol tijela i krvi Hristove, žito u čast svetitelja i predaka. Ona je u isto vrijeme porodična molitva i živo sjećanje na pretke.

Danas je slava trenutak kada se okupljaju porodica i prijatelji, ali suština ostaje duhovna: zajednička molitva za žive i mrtve i potvrda da smo dio neprekinutog lanca. Ona nas podsjeća da nismo sami, već dio porodične i istorijske cjeline koju prenosimo svojim potomcima.